Image: 

W dniu 9 sierpnia w Muzeum Powstania Warszawskiego odbyła się konferencja zorganizowana przez Związek Syndykalistów Polski, pod tytułem „Syndykaliści w Powstaniu Warszawskim”. Celem konferencji było przybliżenie szerszej publiczności mało znanej działalności syndykalistów podczas Powstania Warszawskiego, także na tle walki z hitleryzmem w Europie. Konferencja była podzielona na część faktograficzną, prezentację obrony Starego Miasta, sylwetek najważniejszych powstańców związanych z ideą syndykalizmu, oporu organizacji syndykalistycznych na terenie Polski oraz Europy, oraz na część teoretyczną, gdzie zaprezentowane były korzenie myśli syndykalistycznej w Polsce oraz analiza faszyzmu/nazizmu w dorobku teoretyków syndykalistycznych.

Konferencję prowadził dr Szymon Niedziela, historyk, Uniwersytet Warszawski, szef przewodników Muzeum Powstania Warszawskiego. Wygłosił on też pierwszy wykład dotyczący działalności 104 Kompanii Związku Syndykalistów Polskich. W bardzo żywy i interesujący sposób przedstawił on nie tylko działania bojowe kompanii przeciw nazistowskim okupantom, ale także prowadzenie kuchni polowej i dożywianie ludności i działalność wydawniczą. Opowiedział o konfliktach między dowództwem AK a syndykalistami, który objawiał się nie informowaniem syndykalistów o decyzji o wybuchu powstania, oraz decyzji, by jako ostatni pozostali na barykadach broniąc Starego Miasta, podczas gdy reszta oddziałów była ewakuowana, co naraziło ich na ogromne straty. Konflikt związany był również z czarno-czerwonymi barwami opasek stosowanych przez syndykalistów w miejsce biało-czerwonych.

Jakub Woroncow przedstawił wiodące postaci ZSP, jak Kazimierz Zakrzewski, Stefan Szwedowski i Jerzy Szurig. Wytłumaczył historię ZSP, działania i stanowiska organizacji, także na tle przedwojennego Związku Związków Zawodowych. Dr hab. Rafał Chwedoruk, w Instytucie Nauk Politycznych UW, (autor m.in. Ruch i myśl polityczna syndykalizmu w Polsce, Syndykalizm rewolucyjny. Antyliberalna rewolta XX wieku) opowiedział o rozwoju ideologicznym ZZZ i ZSP i wpływach francuskiego rewolucyjnego syndykalizmu i anarchosyndykalizmu, który miał większy wpływ na Syndykalistyczną Organizację „Wolność”.

Michał Przyborowski przedstawił postaci i miejsca związane z ZSP. Pokazał zdjęcia i kopie publikacji organizacji, oraz opisał działania Brygady Syndykalistycznej w Śródmieściu. Opisał też pracę związaną z wydaniem wspomnień powstańczych Pawła Lwa Marka, działacza syndykalistycznego i anarchistycznego, publicysty, uczestnika obrony Warszawy w 1939 i Powstania Warszawskiego w 1944.

Laure Akai mówiła o reakcjach anarchosyndykalistycznych i syndykalistycznych organizacji na wojnę w Europie ich stosunek do faszyzmu, porównując stanowiska tych organizacji ze stanowiskiem ZSP na sprawy takie jak wyzwolenie narodowe, internacjonalizm, idea "trzeciego frontu" - walki przeciwko wszystkim stronom w wojnie, przeciwko faszyzmowi i kapitalizmowi. Bardzo ciekawym elementem było przytoczenie przykładów strajków w okupowanych i rządzonych przez faszystów krajach. Na koniec, Maciej Drabiński zaprezentował anty-nacjonalistyczne idee Rudolfa Rockera, wielkiego teoretyka syndykalizmu, który analizował konstrukcję ideologii narodowych i ich konsekwencji, a także stanowiących, zdaniem Rockera, ich rozwinięcie - ideologii faszystowskich i nazistowskich.

Konferencja była niezwykle interesująca i umożliwiła szerszej publiczności zapoznanie się z ideami i historią polskiego syndykalizmu, nie tylko w kontekście działań syndykalistów w Powstaniu Warszawskim, ale także szerzej na tle wojny i walki o sprawiedliwość społeczną. Dr Szymon Niedziela wyraził chęć szerszego informowania odwiedzających Muzeum Powstania Warszawskiego o doniosłych działaniach syndykalistów podczas Powstania Warszawskiego.

Serdecznie dziękujemy dyrekcji Muzeum Powstania za możliwość zorganizowania konferencji a także za świetne poprowadzenie jej przez Dr Szymona Niedzielę!